( दुसरा भाग लिहीला आणि लॅपटॉप बंद पडला, मग आज उद्या करत तो दुरुस्तीला टाकणे, दुरुस्त होणे आणि परत आणणे ह्यात उशीर उशीर होत जवळजवळ महीना गेला..)
तर आम्ही स्टोक गावात पोहोचलो आणि पाऊस सुरु झाला. आमचं सामान वाहून नेणारे घोडे, खेचरं आणि बाकी मदतनीस आधीच आलेले होते.
मी नाक गळतीने आधीच त्रासले होते आणि आता ह्याच व्हॅन ने परत जावं अस वाटायला लागलं. बाहेर पडल्या पडल्या सगळ्यांची पाँचो शोधण्याची धावपळ सुरु झाली. नशिबाने आमचे आमच्या सॅक मध्येच होते. पण बर्याच जणांचे मोठ्या बॅग्ज मध्येच होते, ते आधी सगळ्या बॅगांच्या पसार्यात आपली शोधुन, त्यात गुप्त जागी ठेवलेले बाहेर काढणे आणि घालणे हा प्रोजेक्ट सुरु झाला. पुढची १५/२० मिनीटे हा धुमाकूळ.

' अरे मेरा मिल नही रहा है', ' ये पिछेसे खिचो कोई जरा', ' कुठे अडकलाय?', ' यार, गरम होतय', ' आता तहान लागली तर बॉटल कशी काढायची?' ' सगळा गोंधळ सुरु झाला. ह्यात मी थोडा वेळ माझा त्रास ही विसरले.
त्यात आम्हाला पॅक लंचचे बॉक्स दिले. पहील्या मुक्कामाला पोहोचे पर्यंत दुपार होणार होती म्हणून मध्येच लंच ब्रेक घ्यायचा होता. आता हे बॉक्सेस कसे बसवायचे सॅक मध्ये !!!! :thinking: कसेबसे बसवले. एव्हाना माझ्या नाकाचं अस्तीत्व लक्षात आलं होतं आणि मी पुन्हा निर्विचार मोड मध्ये गेले.

हा गोंधळ हाताबाहेर जाणार एवढ्यात 'मच्छी बाजार है क्या, चलो, चलना चालू करो' असा निर्वाणीचा इशारा कानावर पडला. आमच्या जे एन एम चे सर्वेसर्वा डॉ सुदर्शन आमच्या बरोबर येण्यासाठी आदल्या दिवशीची 'जे एन एम क्वालीफायर हाफ मॅरेथॉन' ( जे एन एम अरेंज करते ती एस सी एम एम साठीची क्वालीफायर )चा व्याप आटोपून आज सकाळीच लेहला पोहोचले होते. आधी च्या प्लॅन प्रमाणे अॅक्लमटायझेशन साठी एक दिवस राहून दुसर्या दिवशी आम्हाला मनकोरमा कँप वर भेटणार होते. पण त्यांनी आजच आमच्याच बरोबर निघायचा निर्णय घेतला. आधीच्याच वर्षी त्यांनी स्टोक पिक सर केले होते.

आमच्या बरोबर ३ गाईड्स होते. दॉरजे हा मुख्य आणि मिंगमा, गेंझी हे त्याचे साथीदार. गेंझी एवढा हसरा होता !! अर्थात हे सगळे एकएकटे आणि एकत्र एव्हरेस्ट पण करतात. दॉरजे आणि आमचा मुख्य कुक वर्षातले ६ महीने लेह मध्ये गाईड आणि कुक म्हणून आणि उरलेले ६ महीने गोव्याला एका ईटालियन कॅफे मध्ये कुक चे काम करतात. गाईडस किंवा मदतनीस हे सगळे ६ महीने ईकडे आणि उरलेले ६ महीने दुसर्या एखाद्या ठिकाणी ( बहुतेक करुन गोवाच ) असे असतात. जनरली एक किंवा दोन गाईड्स प्रत्येक ग्रुप बरोबर असतात पण आमचा तब्बल १७ जणांचा ग्रुप असल्याने तीन होते शिवाय आम्हाला हाकायला डॉ सुदर्शन होताच.
तर चालायला सुरुवात केली. सुरुवातीलाच दॉरजे म्हणाला की, आजच्या दिवशीच्या शेवटा पर्यंत आमच्या लक्षात येतं की कोणाचा स्पीड कसा आहे आणि कोण शेवटपर्यंत टिकेल आणि सहसा आमचा अंदाज चुकत नाहीच.

सुरुवातीलाच सगळ्या ग्रुप चे २ भाग पडले. अती उत्साही असे पहील्या गटात दॉरजे बरोबर आणि उरलेले काही दुसर्या गटात. महेश आणि मी मागच्या गटाच्या थोडे पुढे आणि पुढच्या गटाच्या खूप मागे असे होतो. ' आपल्याला कोणतीही रेस जिंकायची नाहीये, अगदी आरामात अंदाज घेत जाऊया, घाई करुन दमण्यापेक्षा आरामात जाऊया ' असा आमचा प्लॅन होता ( आणि तोच पुढे मस्त वर्क आउट झाला ).

सुरुवात करायच्या आधीच पाऊस थांबला !!!! आणि आमचे असंख्य लेयर्स आणि वर तो पाँचो ह्या सगळ्याच्या आत पाठीवरुन चक्क घामाचे ओघळ वाहात आहेत हे जाणवत होतं :uhoh: मला प्रत्येक पावला वर मागे वळून पळून जावसं वाटत होतं.

अर्ध्या पाऊण तासा नंतर एक वॉटर ब्रेक झाला. आणी सगळ्यांनी अक्षरशः ते पाँचो काढून फेकले. ( सॅक मध्ये ). आणि मग नियम असल्यासारखे फोटो काढणे सुरु झाले. मला एक कळत नाही, जिथे जातात तिथे लोक फोटो काय काढत सुटतात. सेल्फी काय, ग्रुप काय... सटासट सुरु. जरा शांतपणे आजुबाजूला बघणं नाही..
दॉरजे म्हणाला, ' ये आप लोगोका मॅरेथॉन नही है जो किसी टाईम मै खतम करना है. आप ११००० फिट से भी उपर जा रहे हो.. आगे तक जाना है तो स्पीड कम रखीये'... हे वाक्य जस काही पडत्या फळाची आज्ञा असं मानून पुढे जाणार्या ग्रुप चे ही आता २ भाग पडले.

अगदी पुढे नीरव, वरुण, ईश्वर आणि कल्पेश. त्यांच्या बर्या पैकी मागे महेश, मी, बालाजी, नचिकेत, राम, श्रीरंग, सुनील आणि संतोष. आमच्या अजून मागे उर्वशी, मीनल, अमीत, विनय आणि त्यांना पुश करायला डॉ.
हे सगळे ग्रुप्स, समीटचा दिवस सोडल्यास अगदी शेवटच्या दिवसापर्यंत कायम राहीले. फक्त मधल्या ग्रुप मध्ये महेश आणि मी आणि बाकीचे सगळे असे सब ग्रुप्स पडले , कधी आम्ही पुढे, कधी ते पुढे... पण सोबत राहीलो..
मी निर्विचार मोड मध्ये गेले होतेच.. आता फक्त चालत रहायचं. आज अंदाजे ५ तासांचा रस्ता होता. मनात थोडी धास्तीही होती , आता खरी परीक्षा. ज्यासाठी गेले ५/६ महीने कष्ट घेतले ते आता उपयोगाला येणार होते.

रस्ता कधी सरळ, कधी थोडा चढ, मध्येच हलका उतार असा होता. एका बाजुला डोंगर, मध्ये नदीचं पात्र वाटावं असा भाग आणि पलीकडे परत ऊंच सुळके. सगळा उजाड प्रदेश पण हा उजाडपणा आपल्या कडे उन्हाळ्यात डोंगर कसे भकास दिसतात तसा नव्हता. तपकीरी रंगाच्या किती छटा होत्या ! मध्येच बर्फ दिसत होतं.

थांबत, बसत-उठत, आम्ही पुढे पुढे जात होतो. पुढचा ग्रुप कधीच नजरे आड गेला होता, मागचा नजरेच्या टप्प्यात होता. मी मुद्दाम घड्याळ घातलं नव्हत आणि कोणाला, किती वाजले हे पण विचारत नव्हते. मुक्कामाची जागा दिसेपर्यंत चालत राहण्याशिवाय पर्याय नव्हताच ना ! मध्येच थांबून आठवणीने पाणी पित होतो. हवेतल्या कमी झालेल्या ऑक्सीजन लेव्हल चा शरीराला त्रास न होऊ देण्यास 'पाणी पिणे' हा हुकुमी उपाय आहे. त्यामुळे तहान लागो ना लागो ( लागत नाहीच कारण थंड हवा ) पाणी पित रहायचं. ऊन वाढत चाललं होतं पण जरा थांबलं की थंडी चांगलीच जाणवायची.
चालता चालता मध्येच एक ऊंच सुळका आला. एरवीच्या प्रॅक्टीस मध्ये सहज चढून गेले असते पण आज कठीण कठीण वाटलं.. कसा बसा चढून वर गेले तर वर फोटो सेशन सुरु झालेलं.

हा वरुन काढलेला फोटो. मागच्या ग्रुपमधले दोघे हुशार खालून वळसा घेऊन आले. :waiting:

मघा गायब झालेल्या पावसाने २ वेळा हजेरी लावलीच. मग पुन्हा थांबा- पाँचो बॅगमधुन काढा-घाला-चालायला लागा-परत थांबा-पाँचो अंगावरुन काढा-बॅग मध्ये ठेवा हा सोहळा करावा लागला.
थोडा वेळ थांबून पुन्हा चालायला सुरुवात केली. पाठीवरच्या सॅक मध्ये खायचे एवढे पदार्थ होते पण एक कण खावासा वाटत नव्हता.

बर्याच वेळाने एका ठिकाणी पुढे गेलेले मेंबर्स बसलेले दिसले. लंच ब्रेक. एका कोपर्यातली जागा पकडून मी बॉक्स बाहेर काढला. उघडला आणि आम्हाला आमच्या मदतनीस लोकांकडून मिळालेल्या अनेक सरप्राईजेस पैकी आश्चर्याचा पहीला धक्का बसला. एखाद्या न्यूट्रीशनीस्ट ला लाजवेल असा तो मेन्यू होता. एक उकडलेला बटाटा ( साल न काढलेला), एक उकडलेलं अंड ( अर्थात न सोललेलं), ह्या दोन्ही साठी तिखट, मसाला असलेली पुडी, एक केळं, ज्यूसचा एक टेट्रा पॅक, एक अतीशय चवीष्ट सँडवीच (मल्टिग्रेन ब्रेडच ) आणि हे सगळं अतीशय व्यवस्थीत पॅक केलेलं ! शिवाय टिश्यू पेपर्स.
मी कसाबसा बटाटा फक्त खाल्ला. ज्यूस चा पॅक काढून घेऊन उरलेला बॉक्स वाटुन टाकला. एव्हाना नाक गळती फुल स्पीड नी सुरु झाली होती. सगळे गप्पा, जोक्स करत होते आणि मी एखाद्या पुतळ्यासारखी एका कडेला बसून होते..
खर तर ती जागा खूप छान होती. आमच्या पाठीमागे एक सुळका, मध्ये हा रस्ता आणि बाजुला एक छोटासा ओहोळ.. पलीकडे अजुन एक सुळका !! अगदी पर्फेक्ट पिकनीक स्पॉट. बरी असते तर मी सॅक मधल पुस्तक काढून, आडवी पडून वाचायला सुरुवात केली असती ! ( अरे हो, पण सॅक मध्ये पुस्तक ठेवायला परवानगी नाकारली गेली होती... पण फोन मध्ये आहेत ना डाऊनलोड केलेली पुस्तकं... आणि फोन आहे सॅक मध्ये ) पण... पण मी आत्ता, ह्या क्षणी मला गरम वाफाळता कॉफीचा मग मिळाला तर ह्या स्वप्नात स्वतःला गुंतवून घेतलं...

सगळ्यांच खाऊन झालं, ब्रेक संपला आणि पुन्हा चालायला सुरुवात केली. ऊन चांगलच डोक्यावर येऊन तापलं होतं. किती वेळ गेला कोणास ठाऊक पण अचानक ऊन कमी कमी व्हायला लागलं, गारवा हळूहळू वाढायला लागला आणि एका चढाच्या वर टोकाशी एखाद्या पडक्या घराचे वाटावेत असे अवशेष दिसले. पोहोचलो.. :ty: :ty: :ty: . मी आनंदाने चढुन गेले तर , कँपची जागा अजुन ३००/४०० मीटर पुढे होती. आता एवढ चालल्यावर हे अंतर पण प्रचंड मोठ वाटू लागलं.

ही मी वैतागुन बसले मध्येच.. मागे फोटोच्या टोकाशी एक पत्र्याचा चौकोन दिसतोय ते कॅम्पच टॉयलेट !!!

हा आमचा पहीला कॅम्प. चांगमा. अनुभवी ट्रेकर्स ईथे मुक्काम करत नाहीत., ते स्टोक हुन डायरेक्ट दुसरा कॅम्प, मनकोरमा गाठतात. आम्हीही करु शकलो असतो पण त्यासाठी सकाळी लवकर सुरुवात करायला हवी. पोहोचल्यावर एक दगड पकडला, सॅक मांडीवर ठेऊन, त्यावर डोकं टेकवुन बसून राहीले. थंडी वाढली होती. महेशनी काढून ठेवलेलं जॅकेट पायावर पसरलं तरी हुडहुडी भरल्यासारखं वाटायला लागलं. एव्हाना मागचा ग्रुप पण येऊन पोहोचला. अमीत सिंग ची तब्येत बरी दिसत नव्हती.
सहज मागे वळून पाहीलं तर एक टेन्ट तयार झालेला दिसला. मी सरळ आत जाऊन एका कोपर्यात बसले. आत बरच बर वाटत होतं. माझ्या मागे मागे उर्वशी, मिनल आणि कल्पेश आत आले आणि आडवे झाले. हा आमचा डायनिंग टेन्ट होता. काही वेळाने बाकी टेन्ट लागल्याच कळलं. टेन्ट मध्ये एक स्लीपींग बॅग ऑलरेडी ठेवलेली होती. त्यात आपली बॅग घालून वरची चेन बंद केली की काय बिशाद थंडी वाजायची !!
मी आमचा टेन्ट गाठला आणि सर्दीची गोळी घेऊन जी आडवी झाले ती फक्त रात्री जेवायला १५ मिनीटे उठले, जेवणातली दाल अप्रतीम होती. बाकी काय होतं ते कळलं नाही कारण दाल राईस मी टेन्ट मध्येच खाल्ला.. त्यानंतर थेट दुसर्या दिवशी पहाटे ४.३० ला जाग आली. आज बरच बरं वाटत होतं. बाहेर फटफटीत उजाडलं होतं. थंडी होतीच पण सह्ज सहन करता येण्याएवढी. मी टॉयलेट कडे मोर्चा वळवला.
टॉयलेट कसलं, एक पत्र्याचा तीन भिंती असलेला चौकोन. चौथ्या बाजुला पोत्यांचं बनलेलं दार , जे पूर्ण फाटून गेलं होतं. आत एक खड्डा.. झालं टॉयलेट. पुढल्या दोन्ही मुक्कामी अशीच टॉयलेट्स होती. फक्त हे पत्र्याचं, बाकी दोन्ही ठिकाणी दगडी.. बाकी सगळं सारखच. ही टॉयलेट्स दिसणं म्हणजे आपला मुक्काम जवळ आल्याची खूण !

हे टॉयलेट.

आज ब्रेकफास्टला बटाट्याचे पराठे होते, शिवाय टोस्ट वगैरे. ह्या संपूर्ण प्रवासात आम्ही किती वेळा आणि किती प्रकारचे बटाट्याचे पराठे खाल्लेत !! शिवाय अमीत नी घरुन कोणतेतरी लाडू आणले होते., ते बघुनच मला खायची ईच्छा झाली नाही. :winking:

दॉरजे आजच्या प्रवासाचं ब्रिफींग करायला आला. आजचा प्रवास २/२.३० तासांचा ( त्यांच्या भाषेत. आपल्या भाषेत + २ तास !! ). आज कालपेक्षा सोपा रस्ता आहे ( म्हणजे काल सारखाच कठिण ). आता १५ मि त टेन्ट रिकामा करा आणि निघायला तयार व्हा.. आता टेन्ट आवरणे म्हणजे फक्त आपले सामान आवरणे नव्हे तर 'मिळालेली स्लीपिंग बॅग गुंढाळून टेन्ट साफ करुन ठेवणे' हे लोकांना सांगावं लागतं. हे मदतनीस मुक्कामी पोहोचल्यावर, निघतांना जराही विश्रांती न घेता काम करत असतात, त्यांना लहानसहान गोष्टींसाठी बसल्या जागी हुकूम न सोडता आपण स्वतःची कामं केली तर व्यायामही होतो आणि आपल्यापरीने मदतही होऊ शकते. आम्ही प्रत्येक वेळी त्यांनी दिलेल्या स्लीपींग बॅग्ज घडी करुन ठेवत होतो, त्यामुळे खूश होऊन शेवटच्या मुक्कामी आम्हाला त्यातल्या त्यात मोठा (!) टेन्ट मिळाला आणि तो ही डायनिंग टेन्ट च्या आडोश्याला ऊभा केलेला !!! त्यामुळे जरासा का होईना वार्यापासून आडोसा मिळाला.

आज अगदी जोरदार पाऊस्/बर्फ पडला तरच पाँचो घालायचा अस आम्ही ( आम्ही दोघांनी ) ठरवलं होतं.
आजच्या चालण्याची सुरुवात 'त्या समोरच्या टेकडी पासून' करायची आहे हे सकाळपासून ऐकत होते पण ते तेवढ सिरीयसली घेतलं नाही., पण ते खरचं होतं. एक सरळ उतार उतरुन पुन्हा एक ऊभा सरळ कडा चढायचा. एक-दोन-तीन-चार असं मनात मोजत तो पार केला. ( आणि म्हणे आजचा रस्ता सोप्पा !!).

पण पुढचा रस्ता खरोखर सोप्पा होता ( कालपेक्षा अर्थात). सरळ सरळ सरळ चालत रहायचं. एकूण ३ वेळा बर्फ आणि एकदा पाऊस पडला पण आम्ही पाँचो प्रकरण बॅगेतच ठेवलं आणि ईट वर्क्ड !! कारण मोजून ५ मि. त बर्फ/ पाऊस थांबला. बाकी सगळे पाँचो ड्रिल करतच होते. पाँचो चा एवढा वैताग आला सगळ्यांना की परत गेल्यावर ' तो फेकून देइन, कापून टाकीन' अश्या सगळ्यांनी प्रतीज्ञा केली.. ( मी मात्र अजुन वापरते. आमचे पाँचो मस्त पायघोळ आहेत, शिवाय हातांच्या बाजुने सलग आहेत. जराही भिजायला होत नाही. स्कुटर वर वापरायला एकदम मस्त).

कँप मनकोरमाला पोहोचलो. आज मी खूपच बरी होते.

मात्र आज अमीतची तब्येत खूपच बिघडली. नाकातून रक्त येऊ लागलं. खर तर तो मागच्या वर्षी पण आला होता, तरीही ह्या वेळी त्याला त्रास होऊ लागला.

मनकोरमाला एक रेस्टॉरंट टाईप टेंट होता. तिथे चहा पिऊन आप-आपले टेन्ट गाठले. आमच्या पाठोपाठ १५-१७ वयाची ३०/४० मुलं मुली येऊन पोहोचली. त्यांची एज्युकेशनल ट्रिप होती. १४००० फुट ऊंचावर एज्युकेशनल ट्रिप !!!!!!
आज कोणीच दमलं नव्हत आणि भरपुर वेळ हातात होता, दुपारी डायनिंग टेन्ट मध्ये पत्त्यांचा डाव रंगला.

मेंढीकोट.. आम्ही सगळे आजही हळहळतो की ह्या पत्त्यांच्या खेळाचं शुटींग का करुन ठेवलं नाही !! प्रचंड धमाल, आरडाओरडा, लुटुपूटीची भांडणं, मराठी-ईंग्लीश मिश्रीत हिंदी नियम समजावणे... काय मजा केली पुढचे २/३ दिवस.. ' आमचा भिडू नवीन आहे, त्याला माहीत नाहीये, चुकून टाकलं पान, बदाम हुकूम होता ????? , मागच्या राऊंडला एक चान्स दिला ना तुम्हाला, मग आता ?, तुम्ही एकमेकांना खूण करत होतात, ए, तू आमचा पार्टनर आहेस'... पत्त्यांच्या टिपीकल डावात जी काय धमाल चालते, ती सगळी केली.
मग जेवतांना कोणाचं लग्न कसं/ कधी ठरलं, झालं हा राऊंड झाला. अध्ये मध्ये गाणी होतीच. जेवणाची गंमत होती. एवढ्याश्या जागेत आम्ही १७ जण आणि जेवणाचे पदार्थ कसे मावत होते कोणास ठाऊक !! पण जेवण मात्र चारीठाव असे.

उद्याचा मुक्काम बेस कँप !!
आज सकाळीच अमीत आणि विनय एका मदतनीसाबरोबर परत गेले. ते लेह मध्ये आम्ही परत येइपर्य़ंत राहणार होते.
बेसकँपपर्यंतचा प्रवास पहील्या दिवसासारखाच होता. अधुनमधुन बर्फ पडतच होता. आमची पाँचो पॉलीसी वर्क आउट झाल्याने आमचा आजचा स्पीड चांगला होता त्यामुळे पहीला ग्रुप सतत आमच्या नजरेच्या टप्प्यात होता. एका टप्प्यावर बर्फाचा जोर वाढला आणि पुढे पांढरा पट्टा पसरला असल्याने आम्ही शेवटी पाँचो घातले. आता मात्र माझी पंचाईत झाली. हातात इतक्यावेळ लोकरी ग्लोव्ज घातले होते, त्यावर आता वॉटर प्रुफ ग्लोव्ज घालावे लागले, त्यामुळे हातातला रुमाल पडून गेल्याचं कळलच नाही. मोठ्या मुश्कीलीने बॅग मधुन दुसरा रुमाल काढुन तो जॅकेटच्या खिश्यात ठेवला. आता जर मला नाक पुसायचं असेल तर पाँचो वर करा ( त्याला खिसे नाहीत ), रुमाल काढा, नाक पुसा, रुमाल आत ठेवा हे ड्रिल करायला लागलं.

एव्हाना बर्फाचा जोर चांगलाच वाढला होता. एका क्षणी तर एका फुटावरच ही काही दिसेना. ना पुढचा ग्रुप कुठून गेला ते कळत होतं, ना मागचे लोक कुठे आहेत ते लक्षात येत होतं, त्या बर्फाळ टेकडीवर आम्ही दोघचं. अशीच ५ मिनीटे गेली आणि बर्फात लांबवर हालचाल जाणवली. कोणीतरी झपझप चालत येत होतं., हा नक्कीच आमचा मेंबर नाही हे बोलेपर्यंत आमचा कुक आमच्या पर्यंत येऊन पोहोचला. ' आप ऐसेही सिधे जाईये. लेफ्ट साईड मत छोडीये. मेरे पिछे मत आईये, मै शॉर्ट्कट से जा रहा हू लेकीन आप वहा से नही आ पाओगे, आपका स्पीड अच्छा है, आप और २ घंटे मै पोहोच जाओगे' असं भराभरा बोलून तो बर्फात गायब झाला. और दो घंटे ??????????? ह्या बर्फात ?? आत्ताच पाऊल बर्फात जाऊ लागलं होतं. अजुन २ तासात शुज ओले झाले तर? बर्फ नाहीच थांबला तर ? पुढे अजून बर्फ असेल तर ??? आम्ही एक एक पाऊल मोजत चालायला सुरुवात केली. थोड्याच वेळात मागून गोंगाट ऐकू आला. एवढा आवाज म्हणजे हे आपलेच लोक !!

त्यांच्या मागोमाग आमचं सामान नेणारे घोडे आणि खेचरं आली. आम्ही बिचारे अंग चोरुन घेऊन त्यांना जायला जागा करुन दिली. मीनल मॅडम एका घोड्यावर बसून आल्या होत्या.

हळू हळू सगळ्यांचा आवाज बंद झाला. सगळे ट्रान्समध्ये गेल्यासारखे चालत होते. जोरात पडणारा बर्फ, पाऊल घोट्यापर्यंत बर्फात जात होते.. अशात लांबवर टॉयलेट सारखं काहीतरी दिसलं... आला... कँप आला... पण मी सावध होते.. हा फसवा हॉल्ट असू शकेल. पण नाही, तोच कँप होता. वर सगळीकडे बर्फ पसरलेला. बसायला दगडाचा तुकडाही नाही. माझं डोकं बारीक दुखायला लागलं होतं.. हा ए एम एस चा त्रास की थंडी मुळे की नाकगळतीचा परीणाम ?? एक गोळी घेतली आणि विसरुन गेले. जरावेळानी डोकेदुखी थांबल्याचे कळलंही नाही.

डायनिंग टेंट लागेपर्यंत सगळे पुतळ्यासारखे उभे राहीलो. आजही पॅक्ड लंच होते. टेंट लागताच सगळे पुतळे आत जाऊन बसले. आज आम्ही १६५०० फुटांवर होतो. बर्फाचा, ऊंचीचा परीणाम सगळ्यांवर झाला होता. एकदम पिनड्रॉप सायलेंस होता. अशात मिनल अचानक रडायला लागली. अगदी ' मम्मी, मुझे वापस जाना है' असा सूर लाऊन. सगळे अवाक झाले. संतोष तिला समजावू लागल्यावर बालाजी फट्कन म्हणाला, ' छोडो ऊस नौटंकी को, वो अपने आप चुप हो जायेगी'. पुढे शांततेत जेवणं आटोपली आणि दॉरजे आला.

आज आणि उद्द्या पूर्ण दिवस आराम. उद्या सकाळी क्रँम्पॉन्स घालून ( बर्फात चालतांना घालायचे शुज, जे आपल्या शुज वर घालायचे म्हणजे बर्फात चालतांना ग्रिप येते ) बर्फात चालायचा सराव , जवळच्या एका टेकडीवर ( जिथुन आमचा अॅक्च्युअल ट्रेक सुरु होणार होता ) अॅक्लमटायजेशन वॉक, आणि कोण ट्रेक ला येणार ह्याचा निर्णय घेणे हा अजेंडा होता. कोण येणार कोण नाही हे दॉरजे आणि बाकीचे दोघे ठरवणार होते. आणि कोणताही ईगो न ठेवता आम्ही ते ऐकायचं होतं.

निळा आहे तो आमचा 'त्यातला त्यात मोठा' टेंट.. बाजुला डायनिंग टेंट.. ऊन पडल्यावर.

आणि बेस कँपच हे रॉयल टॉयलेट

जेवणं होईपर्यंत बर्फही पडायचा थांबला आणि चक्क ऊनही पडलं. सूर्याच्या प्रकाशात किती शक्ती असते मुड सुधारायची. सगळ्यांची मरगळ अचानक गेली आणि पुन्हा गोंगाट सुरु झाला. एक झोप काढुन पुन्हा पत्त्यांचा डाव रंगला. एकाक्षणी आवाज एवढे वाढले की, आता हळू नाहीतर एव्हेलाँच होईल, असं मी म्हणताच बटन दाबून म्युट करावं असे आवाज बंद झाले.

आज कल्पेश परत गेला. तसा तो बरा होता पण 'एवढच पुरे' असं त्याचं मत पडल आणि परत जाणार्या एका ग्रुप बरोबर तो लेहला परत गेला. १७ मधले ३ परत गेले. १४ उरलो.

पुढल्या दिवशी सकाळी क्रॅम्पॉन्स सिलेक्शन उत्साहात सुरु झाले. आपापल्या मापाची जोडी निवडून, घालून जवळ साचलेल्या बर्फावर चालून बघीतलं. श्रीरंगचा हात तसा ठिक असला तरी त्याने ट्रेक करु नये अस दॉरजेच मत होतं कारण बर्फात पाय घसरला तर आधाराला आईस अॅक्स असली तरी एक हात जायबंदी असल्याने त्याला तोल सावरता येणार नाही असं त्याचं मत होतं पण श्रीरंगला ट्रेक करायचाच होता आणि 'आम्ही त्याची जवाबदारी घेऊ' असं बालाजी/राम्/नचीकेत च म्हणणं होतं.

आमचा अॅक्लमटायजेशन वॉक सुरु झाला. एका ओळीत सगळे १३ जण चढत होतो . पहील्या १० मिनीटात संतोष गळपटली आणि परत गेली. मीनल येणार नव्हतीच. सो आता १७ पैकी १२ जण उरलो. हा चढ जीवघेणा होता. आणि ही सुरुवात आहे ट्रेकची... पुढे काय असेल ह्याचा विचार करणं बंद केलं.

वर जाऊन ग्रुप फोटो काढले.

दॉरजेनी सगळ्यांना २ गटात विभागलं. एकात मी, महेश, सुनील, ईश्वर, वरुण आणि निरव आणि उरलेले दुसर्यात. आमच्या गटात मी, महेश आणि सुनील स्लो वॉकर्स होतो, आम्ही ह्या तिघांबरोबर कसे चालणार ??? त्यात माझा नंबर पहीला लावला गेला. आणि आमचा ग्रुप पहीला होता म्हणजे दॉरजेच्या मागोमाग मी... माझ्या स्पीडवर बाकीच्या ग्रुपचा स्पीड ठरणार.. :waiting:

मी विरोध करण्याचा प्रयत्न केला. मला दुसर्या गटात जायचं होतं कारण त्यांच्या स्पीडशी माझा स्पीड जुळत होता आणि उरलेली एकुलती एक फिमेल मेंबर उर्वशी तिकडे होती. मला तिची सोबत झाली असती, शिवाय ती मागच्या वर्षी ईकडे आली असल्याने मानसीक आधार होता. पण दॉरजे ढिम्म हलला नाही. आप इसी ग्रुप मै रहोगे... शेवटी जे होईल ते बघू अस म्हणून आम्ही परत आलो.

जेवणाच्या वेळी 'आता उरलेला दिवस नीट आराम करा. आपण रात्री शार्प ११ ला निघू. तुम्हाला पॅक्ड स्नॅक्स देऊ, त्या प्रमाणे बॅग्ज भरा. नीट लेयरींग करा' वगैरे वगैरे सल्ले देऊन दॉरजे बाजुला झाला आणि आमचा मुख्य कुक हातात मोठ्ठा केक घेऊन आत आला. केक!!! १६५०० फुटांवर केक !!! वॉव.. मस्त केक खाऊन आम्ही टेंट गाठला. मला आणि महेशला आज जाऊ नये असं वाटतं होतं. इथपर्यंत आलो, आता पुरे , इथवर येणं हीच एक अॅचीव्हमेंट आहे वगैर बोलत आम्ही यांत्रीकपणे सॅक्स पॅक करत होतो. अचानक निघतांना आईनी दिलेला अनिरुद्ध बापूंचा फोटो दिसला., त्यात दत्ताची प्रतीमा पण होती. एवढ्या दिवसात हा फोटो आजच अचानक का हातात यावा ? आणि आज गुरुवार.. एरवी आम्हा दोघांचा अश्या योगायोगांवर फार विश्वास नाहीये., पण आज विश्वास ठेवावा असं मनापासून वाटलं. आमची तब्येत ऊत्तम होती., ए एम एस चा काहीही त्रास होत नव्हता, माझी सर्दीही बर्यापैकी आटोक्यात आली होती. मग प्रयत्न न करणं वुड बी अ क्राईम... सो नाऊ नो लुकींग बॅक !!

आज रात्रीच जेवण ६ वाजताच झालं. जेऊन तडक टेंट गाठला आणि झोपून गेलो. ९ च्या दरम्यान 'उठा उठा' अश्या हाका ऐकू येऊ लागल्या. उठलो आणि सगळा ऐवज अंगावर चढवला. होते ते सगळे गरम कपडे चढवले. पायात सॉक्सचे ३ लेयर्स. हातात लोकरी आणि वर वॉटर प्रुफ ग्लोव्ज.. ( आता नाक पुसायची पुरती पंचाईत ). मला लहान मुलांसारख जॅकेटला रुमाल पिनेनी लाऊन ठेवावा अस वाटायला लागलं. शिवाय औषधं, बाकीचा खाऊ, वॉर्मीज, आमचे दोस्त पाँचो ह्या गोष्टी होत्याच. माझ्या सॅक मध्ये दोघांचे क्रॅम्पॉन्स ठेवले आणि महेशच्या सॅकमध्ये जास्तीचं पाणी. शिवाय आम्हाला पॅक्ड सॅन्क्स मिळणार होते. बॅग्ज चांगल्यापैकी जड झाल्या होत्या.

हेड लँप्स चा अपुरा उजेड, त्यात सगळ्यांची लगबग, दॉरजे आणि डॉ च घाई करणं... तो एक दिड तास गोंधळ, उत्सुकता, घाई, टेन्शन अश्या सगळ्या ईमोशन्स नी भरलेला होता. हो, आम्ही टेंटच्या बाहेर आलो तर सुनील महाशय कॅमेरा गळ्यात अडकवून फिरत होते. हा अजुन तयार कसा नाही झाला ? सुनीलला गेले २ दिवस बर्याच वेळा डोकेदुखीचा त्रास सुरु होता शिवाय त्याची झोप होत नव्हती म्हणुन त्याने ऐनवेळी न येण्याचं ठरवलं. एक मेंबर डाऊन .आता ११ जण.

त्यात संध्याकाळी वरुण आणि नीरवला आम्ही दॉरजेशी चर्चा करतांना बघीतल होतं., आमच्या असण्याने त्यांच्या स्पीडवर नक्कीच परीणाम होणार. पण दॉरजेनीच ग्रुप्स बनवले होते आणि आम्ही आनंदाने दुसर्या गटात जायला तयार होतो. त्यामुळे तिकडे फार लक्ष दिलं नाही. नाराज असावेत अस वाटलं कारण ते दोघे आणि ईश्वर सोडल्यास आम्ही दोघे आणि सुनील हळू गटातले होतो.

शेवटी भराभरा अॅस्थीलीन चा राऊंड पार पडला ( अॅस्थीलीन एक औषध आहे, एक कॅप्सुल., ती फुप्फुसांची हवा आत घ्यायची क्षमता वाढवते).. 'चला चला' चा घोष सुरु झाला.. मी नुसती उभीच होते, सगळे माझ्याकडे बघायला लागले. अरे हो, माझाच पहीला नंबर की.. भराभरा चालायला सुरुवात केली.

पहील्या २० पावलातच सकाळी अॅक्लमटायजेशन वॉक केलेली टेकडी आली. मी भराभरा चालत होते. माझ्यामुळे मागच्यांचा स्पीड कमी होऊ नये हे दडपण होतं. थोडेच पुढे गेलो आणि उर्वशी थांबली.. ती पुढे जाईचना. ती सकाळपासुनच गप्प होती. तिला मळमळत होतं. सगळ्यांनी ५/१० मिनीटं तिला समजवायचा प्रयत्न केला, वेळ जात होता.. शेवटी ती परत गेली. अजुन एक मेंबर डाऊन.. उरले शेवटचे १० आणि आता मी एकटीच मुलगी... :P

काही वेळातच टेकडीच्या माथ्यावर पोहोचलो... अरे आपण सकाळी फोटो काढले ती हीच जागा ??? दिवसभरात बर्फाचा चांगलाच जाड थर पसरला होता. दॉरजे आणि मिंगमा बाजुला जाऊन कुजबुज करु लागले. त्यांच्या अपेक्षेपेक्षा जास्तच बर्फ होता.

निळ्या जॅकेटमधले आमचे डॉ. सुदर्शन. त्यांच्याबरोबर मिंगमा आणि बाजुला गेंझी.

आता पुढचे टप्पे होते - अॅडव्हान्स बेस कॅम्प, ग्लेशियर, हाय बेस कॅम्प, शोल्डर, रीज आणि समीट..
पुढे चालायला सुरुवात केली. दॉरजे बर्फात पावलं तयार करत जाणार होता. आम्ही त्या पावलांमध्ये पाय टाकत जायचं होतं. ८ पर्यंत शोल्डर पाशी पोहोचलो तर समीट करायची शक्यता आहे असं त्यांच म्हणणं होतं. हेड लँपच्या उजेडात एकाद्या फुटावरचचं दिसत होतं. आजुबाजुला काळाकुट्ट अंधार.. आणि ते बरचं कारण त्याच कारण आम्हाला परत येतांना कळलं.

चालायला सुरुवात केली सुरुवातीलाच पाऊल बर्फात गायब होईल एवढा बर्फ होता. मी मनातल्या मनात एक ते १०० आकडे, ए ते झेड अक्षरे उलट सुलट ( मला अक्षर काही जमली नाहीत), येणारे सगळे श्लोक, स्तोत्र, मराठी, हिंदी, ईंग्लीश कविता, देव, माला, वन, अस्मद, युष्मद, भानु, मधु, धेनु, ईदम्,माता, पिता हे संस्कृत शब्द, मी शाळेत असतांना पाठ केलेली आणि आत्ता आठवणारी शिवाय लेकाला असलेली सुभाषितं, हिंदी, मराठी, ईंग्लीश गाणी, नावं, शहरं, देश, पदार्थ, गाणी, शब्दांच्या भेंड्या अस जे आठवेल ते मनात बोलत राहीले. तरीही अधुन मधुन , अजुन किती वेळ , हा दॉरजे ब्रेक कधी घेणार, आपण कुठे आहोत, किती वाजले असतील, आपण बरोबर चालतोय ना असे विचार येतच होते. हळूहळू पाय पोटरीपर्यंत बर्फात जायला लागला

काही वेळाने की बर्याच वेळाने ? आम्ही बर्फात उठुन दिसणार्या एका ओबडधोबड आकारापाशी जाऊन पोहोचलो. हा अॅडव्हान्स बेस कँप.. मी सरळ त्या दगडांवर स्वतःला झोकून दिलं.. अती अती दमले होते. आणि आधी नाक पुसलं.. :uhoh: बापरे.. जरा थांबलो की हुडहुडी भरत होती. दुसरा ग्रुप अजुन दिसत नव्हता.. जास्त वेळ न देता दॉरजे चालायला लागला.. आता मी आकडे मोजायला सुरुवात केली. ५० झाले की ५ सेकंद अंदाजाने थांबायचं. मध्येच वरुण कुरकुर करायला लागला.. मध्ये मध्ये मी थांबणं त्याला आवडत नव्हतं. मी सरळ दुर्लक्ष केलं.. अजुन काय करु शकत होते !

मध्येच भुरभुर बर्फ पडत होता. आता अजुन दम लागायला लागला.. आम्ही सरळ उभा चढ चढत होतो बहुदा. आता चालतांनाही थंडी वाजायला लागली. पाय अजुन आत बर्फात जाऊ लागले. इतरांच्या मानाने मी लकी होते कारण मला दॉरजेची तयार पावलं मिळत होती. मागे मागे असणार्यांना मात्र अंदाजे चालावं लागत होतं. तरी खूप वेळा धडपडले. उजव्या बाजुला दिसणारा अंधार म्हणजे खोल दरी वगैरे असावी.

जेव्हा आपण एका बाजुला डोंगर आणि दुसरी कडे दरी अश्या रस्त्यावर चालत असतो, तेव्हा हातातली काठी डोंगराच्या बाजुला धरावी. कारण तोल गेला तर ज्या हातात आधार आहे, त्या बाजुला झुकण्याची शरीराची उपजत सवय असते आणि काठी वगैरे जर दरीच्या बाजुच्या हातात असली तर..... त्यामुळे आईस अॅक्स डाव्या हातात धरली होती.

अध्येमध्ये पाय गुडघ्यापर्यंत बर्फात जाऊ लागले होते. आत गेलेला पाय बाहेर काढून पुढच पाऊल टाकेपर्यंत दुसरा पाय आत गेलेला असे. आधीच बर्फात एवढा वेळ चालून शक्ती संपल्यासारखी वाटत होती आणि आता हे नविन चॅलेंज. तरी चालत होतो. शेवटी तो क्षण आलाच. बर्फाचा जोर वाढला.. एवढा की आता पाँचो देवतेला ( हे नचिकेतनी ठेवलेलं नाव. पाँचो देवता.. ) शरण जाण्याशिवाय पर्याय नव्हता. एका ठिकाणी थांबुन कसेबसे ते चढवले. चांगलीच दमछाक होत होती आणि थंडी आता हाडांपर्यंत जाऊन पोहोचली होती. दम लागला होता.. पाय तर केव्हाच बर्फात गाडले गेले होते. कुठे आहोत हे विचारल्यावर दॉरजे म्हणाला, वो देखो हाय बेस कँप... म्हणजे आपण ग्लेशीयर पार केला ??? हाय बेस कँप म्हणजे ३ टप्पे ऑलमोस्ट झाले की.. पण हे ३ टप्पे म्हणजे किस झाड की पत्ती असे पुढचे ३ होते.

नीरव आणि वरुण दॉरजे ला विचारू लागले की ह्या हवेत आणि बर्फात समीट करण्याची कितपत शक्यता आहे .
तर मि दॉरजे म्हणायला लागले, आपको जाना है तो लेके जाऊंगा, वो मेरा काम है... पण भावा, आम्हाला जमेल का ते सांग ना... शेवटी, ईथेच एवढा बर्फ आहे तर शेवटपर्यंत जाणे खूप कठीण आहे असं त्याच मत होतं. जनरली ह्या ट्रेक ला बर्फ ह्याच पॉईंट पासून सुरु होतो. आणि तो ही तुरळक. शोल्डर, रीज, समीटला असतो पण तो ही सहज मॅनेजेबल ( मागच्या वर्षी गेलेल्या टिमचा हाच अनुभव होता आणि यु ट्युब वर आम्ही जे व्हिडीओज पाहीले होते त्यातही एवढे बर्फ दिसत नव्हते )..

मग आम्ही ५ जणांनी क्वीक मिटींग घेतली. एका मिनीटातच परत जायचं ठरलं आणि आम्ही परत निघालोही..दॉरजेनी थांबवायचा जराही प्रयत्न केला नाही तेव्हाच आमचा निर्णय योग्य आहे हे कळलं. आमच्या मागे १० मिनीटांवर दुसरा ग्रुप येत होता. आम्हाला उतरतांना पाहून ते अवाक झाले. डॉ सुदर्शन मला आणि महेशला परत फिरण्यासाठी फोर्स करु लागले. पण आम्ही पक्क ठरवल होतं... फक्त किती वाजलेत हे विचारलं. ४.४०... म्हणजे तब्बल ६ तास चालतोय तब्बल ६ तास आणि ते ही ह्या बर्फात, थंडीत... पण त्या वेळी हे मनात रजिस्टरच झालं नाही. फक्त परत जाणं हेच एक ध्येय असल्या सारखं आम्ही चालायला लागलो.

वरुण आणि नीरव दॉरजेबरोबर भराभर पुढे निघून गेले. आम्हा तिघाबरोबर मदतनीसांपैकी एक जण आला. समीट न करता परत जातांना वाईट वाटेल असं आधी वाटायचं पण गंमत म्हणजे आत्ता शांत, निवांत वाटत होतं. आता टेंट गाठणे हेच एक ध्येय .. पण हा प्रवास जास्त दमवणारा होता. कारण उतरतांना सारखा पाय घसरत होता, तोल जात होता. उजाडू लागलं होत त्यामुळे आपण कोणत्या रस्त्यानी आलो हे कळत होतं आणि धडकी भरत होती. आम्ही आलो तो रस्ता येतांना आम्ही अंधारातच पार केला नसता तर कोणीच एवढा टप्पा गाठू शकलो नसतो. अर्थात असे ट्रेक रात्रीच्या अंधारात सुरु करण्याचे हे पण कारण असावं. ह्या ऊंचीवर आकाश एवढ जवळ आल्यासारखं वाटतं होतं की एक ऊडी मारली असती तरी हात टेकले असते. पण ऊडी मारायची शक्ती होती कोणात !!

आता खांद्यावरची सॅक जास्तच जड झाली होती., शेवटी थर्मास मधल पाणी ओतून दिलं ( हे खरतर चुकीच होतं कारण काही कारणाने बर्फात अडकलो असतो तर पाणी बरोबर असण गरजेचं होतं). शेवटी बरोबर असणार्या मदतनीसानी माझी सॅक घेतली.. बिचारा.. स्वतःची सॅक आणि आता माझी पण..

पडत धडपडत शेवटी आम्ही त्या टेकडीच्या टोकावर पोहोचलो जिथे आम्ही काल सकाळी फोटो काढले होते. टेकडीच्या माथ्यावर आलो आणि हुश्श हुश्श झालं.. तिथे जरा थांबुन बरोबर आणलेलं ज्युस वगैरे प्यायलो . खाली आमचे टेंट दिसत होते.

उरलेला रस्ता जीवाच्या करारानी पार केला. सुनील, संतोश आणि मीनल आमच्या स्वागतासाठी उभे होते . नीरव आणि वरुण केव्हाच पोहोचले होते. ते काल दॉरजेशी जे बोलत होते ते 'आपण जाऊ शकू का' ह्या बाबत होतं. त्या दोघांनाही महेश आणि माझ्यासारखचं 'जायच का नाही' असा विचार पडला होता... गरम गरम चहा घेतला आणि आमचे अनुभव शेअर करुन आम्ही पण टेंट गाठला. ८ वाजता परत आलो.

आत जाऊन झोपायची तयारी करत होतो तेवढ्यात बाहेरुन ' वो बालाजी है क्या' असं ऐकायला आलं. बाहेर आले.. तर टेकडीच्या टोकाशी हालचाल दिसत होती. अर्ध्या तासात ग्रुप नं २ पण परत आला होता. आम्ही जिथुन परत फिरलो त्याच्या पुढे काही अंतर त्यांनी गाठलं , तिथे बर्फाची खोली अजुनच वाढली. सगळे जाम हवालदिल झाले. बर्फ बघुन मिंगमानी परत फिरायचा निर्णय घेतला आणि हा ग्रुप ही परत आला.

त्यांच्याशी गप्पा मारल्या.. आपण परत आलो हे फार बरं झालं सगळ्यांच मत पडलं.. आता जबर थकवा जाणवायला लागला होता. सगळे आपापल्या गुहेत शिरले आणि थोड्याच वेळात सगळीकडे शांतता झाली. १० दिवस न झोपल्यासारखी झोप लागली. बर्फानी आमची सगळी शक्ती शोषुन घेतली होती.

आम्ही परत फिरलो तेव्हा आम्ही १८५०० फुटांवर होतो म्हणजे खारदुंगलाच्या ऊंचीवर. एवढ्या बर्फात चालून ईथे पोहोचणे हे पण एक टास्क होते आणि आम्ही ते पूर्ण केलं. बेस कँप पर्यंत येतांना आम्हाला परत जाणारे जे ग्रुप्स दिसले होते त्यात फक्त एक ट्रेकर समीट करु शकला होता. बाकीच्यांना अर्ध्यावरच परत यावं लागलं. हे सगळे ग्रुप्स परदेशी लोकांचे होते. एकही भारतीय ट्रेकर दिसला नाही. समीटच्या रात्री आमच्या बरोबरच एका कॅनेडीयन ट्रेकर नी चढायला सुरुवात केली. तो एकटाच होता. प्रचंड अनुभवी होता. गाईड वगैरे कोणी नाही. तो ही जेमतेम शोल्डर पर्यंत जाऊन परत आला. अ‍ॅनॅलिसीस करतांना अस लक्षात आलं की ह्यावर्षीची प्रचंड थंडी, लांबलेला हिवाळा, पर्यायाने वर डोंगरात सतत पडणारा बर्फ ह्या मुळे त्या दरम्यान कोणालाच समीट करता आलं नाही. पण दॉरजेचे शब्द कायम लक्षात ठेवले आहेत... पर्बत उधरही रहेगा, आपकी जिंदगी एकही है.. उसको सम्हालो., वापस कभीभी आ सकते हो.

एकूणच हा सगळा अनुभव एकदम मंतरलेला आहे. शुन्याच्या खाली ( खालीच असणार ) तापमान असतांना, गुडघ्यापर्यंत बर्फात पाय जात आहेत, नाक गळतय आणि खसखसुन पुसता येत नाहीये, पिरीएड्स कधीही सुरु होऊ शकतात अश्या अवस्थेत मी ९ तासांपेक्षा जास्त वेळ चालले आणि सगळे मिळून ब्रेक्स घेतले असतील अंदाजे २० मि. आपल्यात एवढा स्टॅमिना आहे ह्याची अजुन एकदा जाणीव मला झाली.

हे लिहीलेलं वाचलं आणि ती रात्र पुन्हा जगत आहोत असं वाटलं.. तरी तेव्हा जे जे वाटलं होतं ते सगळं लिहीता येणं शक्य नाहीये.

पुढच्या ( आणि शेवटच्या भागात ) परतीचा प्रवास आणि ह्या ट्रेक मधुन मी काय शिकले !!

(काही फोटो आम्ही काढलेले आणि काही ग्रुप मेंबर्स कडून घेतलेले)