अनिश त्याचा ठरलेला दिनक्रम अति काटेकोरपणे पाळतो. भले लोक कितीही नावं ठेऊ देत. चारच्या ठोक्याला उठणार, मशीनमध्ये कडक डबल शॉट एस्प्रेसो तयार होईपर्यंत आन्हिके उरकून इंडियन एक्सप्रेस वाचत आरामात कॉफी. नंतर अर्धा तास रिलिजिअसली वजने उचलून कार्डिओ.  मसल्स बनवण्यासाठी नव्हे तर मजबुतीसाठी. एखादा सर्जन जेव्हा OT मध्ये तासनतास उभा राहून ऑपरेट करतो तेव्हा मध्य लटपटीत असून चालत नाही. कोअर एक्सरसाईज इज अ मस्ट! पंधरा मिनिटे ध्यान आणि प्राणायाम. त्यानंतर आंघोळ आणि रोजचा ठरलेला ब्रेकफास्ट, मोठा ग्लास भरून पालेभाजी किंवा फळांची स्मूदी, ब्राऊन ब्रेडवर चार एग व्हाईट्स आणि भिजवलेले दोन चार बदाम.

नेहमी शार्प सहाला तो त्याच्या केबिनमध्ये असतो. जेव्हा टीममध्ये एखादा रेसिडेंट असतो तेव्हा त्यांना ह्याच वेळी भेटून शेड्युल आणि सर्जरी बद्दलचे अपडेट दिले जातात. कारण नंतर रिकव्हरीमध्ये असणाऱ्या रुग्णांना बघायला राउंडस सुरू होतात. त्यांचे आफ्टर केअर बद्दलचे प्रश्न, एखाद्या ठरलेल्या सर्जरीपूर्वी रुग्णाच्या आणि नातेवाईकांच्या प्रश्नांची उत्तरं द्यायची असत. बहुतेकदा आईवडील टेन्शनमध्ये असतात आणि छोटे पेशंट प्रश्न विचारत सुटतात.. जसे ऑपरेशन करताना मी बेशुद्ध असेन का, मला जराही कळणार नाही का, बेशुद्ध व्हायला किती वेळ लागतो, जागं झाल्यावर मला आईस्क्रीम देणार का, टॉन्सिल्स काढल्यावर दिलं होतं तसं वगैरे!

आज तो पाच वाजताच केबिनमध्ये आला होता. आणखीनच लवकर! आठ वाजता एक रुटीन प्रोसिजर  ठरलेली होती. त्याआधी थोडा वेळ त्याला विहानची फाईल डोळ्याखालून घालायची होती. त्याचे आईवडील ऑपरेट करण्याबद्दल साशंक होते. आधीच बऱ्याच डॉक्टरांनी त्यांना हे ऑपरेशन फेल होईल असं सांगितलं होतं. विहानची स्थिती दिवसेंदिवस खालावत होती त्यामुळे अनिशला कुठल्याही क्षणी सर्जरीसाठी तयार रहायचं होतं. शुभदाने नेहमीप्रमाणे त्याची ब्लॅक कॉफी आणि फाईल टेबलवर आणून ठेवली.

कॉफी घेताघेता तो आलेल्या आठ दहा व्हॉइस मेल, मदतीसाठी रिक्वेस्ट करणाऱ्या वेगवेगळ्या सर्जनच्या दहा बारा इमेल्स, हे सगळं ऐकून, वाचून त्यांना रिप्लाय करून शेवटी त्याने फाईल उघडली आणि वाचून वेगवेगळे रेफरन्स बुक्स धुंडाळू लागला.

"नॉक नॉक!" म्हणत डॉ. आनंद दरवाजा ढकलून हसऱ्या चेहऱ्याने आत आले. "डू यू हॅव अ मिनिट?"

"नो." तो वर न बघता म्हणाला.

"ये तो किसी मॅड सायंटिस्ट का लॅब लग रहा है!" ते तरीही आत येऊन टेबलवर पसरलेल्या फायली, कोपऱ्याला जुन्या टेक्स्टबुक्सचा गठ्ठा, मेडिकल मॅगझिन्स, स्टेशनरी, बाजूच्या सोफ्यावर पडलेली कार्डीऍक इक्विपमेंट ह्या सगळ्यावर नजर फिरवत म्हणाले.

"ये तो..."  त्याच्या खुर्चीमागे कॅबिनेटवर नुसत्या भिंतीला एकावर एक टेकून ठेवलेल्या डिग्री, डिप्लोमाच्या फ्रेम्स कडे बघत त्यांनी हात उडवले.

"इसी लिए मै पेशंट्स कॉन्फरन्स रूममे देखता हूँ!" तो अजूनही मान वर न करता तिरकस हसत म्हणाला.

"व्हॉट कॅन आय डू फॉर यू डॉ. आनंद?" पुढे त्याने पटकन विचारले, त्याचा महत्त्वाचा वेळ वाया जात होता.

" हम्म.." ते सुस्कारा सोडत समोरच्या खुर्चीत बसले. " आय नो हम सब कितने बिझी है. लेकिन मुझे जल्द ही छूटकारा मिलेगा. मैं रिटायर हो रहा हूँ!"

"ओह!" त्याने मान वर करून त्यांच्याकडे आश्चर्याने पाहिले. अजून दोन तीन वर्षे ते सहज काम करू शकतात."व्हाय?"

"थक गया हूँ, और जस्सी बहुत पिछे पडी थी तो फायनली मन बना लिया. नेक्स्ट सॅटरडे विल बी माय लास्ट डे हिअर."

"काँग्रॅच्युलेशन्स!" तो पटकन म्हणाला. "यही बात करनी थी?" आता कटा! असे भाव त्याच्या चेहऱ्यावर होते.

"सॉर्ट ऑफ. मैने अपनी असिस्टंट के बारे मे तुम्हे बताया था, याद है?"  ते दोन्ही हात डेस्कवर ठेवत म्हणाले.

त्याने आठवायचा प्रयत्न केला. "हम्म तब मैने सुना नही होगा!"

"हाहा! तुम झूठ बोलना भी ट्राय नही करते!" ते हसायलाच लागले. " एनिवे, मेरी असिस्टंट है, सायरा देशमुख. काम मे बहुत स्मार्ट है. मेरे रिटायर होने से उसकी जॉब जा सकती है...

"इटस् नॉट माय प्रॉब्लेम!" तो बोलणं तोडत म्हणाला.

"नॉट युअर प्रॉब्लेम बट युअर सल्यूशन! अभी नेक्स्ट वीक तक सुबोध भी जा रहा है...

"वो बाय डिफॉल्ट जानेही वाला था. उसके बस की बात नही."

"सायरा के बस की तो है!"

"जो कहना है जलदी कहीये, शेंडे एक नया रेसिडेंट मेरी हेल्प के लिए भेज रहा है. उसके आने से पहले बहुत काम निपटाना है."

डॉ. आनंद नी समोरच्या फोनवर इंटरकॉमचे बटन दाबले. "शुभदा, एक मिनिट अंदर आओ."

शुभदा आल्यावर त्यांनी एकच प्रश्न विचारला. "क्या सुबोध की जगह किसी ने अप्लाय किया है?"

"नहीं. लेकिन आज हम ऍड देनेवाले है.." ती अनिशकडे हळूच कटाक्ष टाकत म्हणाली. त्याने सुस्कारा सोडून मान हलवली.

"बस तो फिर जाओ तुम."

केबिनमध्ये शांतता पसरली. त्यांनी भुवया उंचावून अनिशकडे पाहिले की बघ, तुझ्याबरोबर काम करायला कोणीच तयार नाहीये.

"ओके! गॉट इट! नाऊ लीव्ह."

चेहऱ्यावर मोठ्ठ हसू आणत डॉक्टर त्याच्या केबिनमधून बाहेर पडले.

---

शेवटी ती वेळ आलीच. डॉ आनंदचे शेवटचे चार दिवस उरले आहेत. त्यांच्या डेस्कवर सध्या फाईल्स ऐवजी ट्रॅव्हल कंपन्यांचे ब्रोशर्स पडलेत. तरीही माझ्या हातात अजून जॉब नाही.. सायराने मोठा श्वास टाकला. नौकरी वगैरे वेबसाईट्स वर ज्या व्हेकंसीज आहेत तिथे पगार बराच कमी आहे किंवा मग मुंबई सोडून बाहेर जावं लागेल जे परवडणारं नाही. ह्या पॉइंटला स्पेशालिटी बदलून इथेच राहणं जास्त सोयीचं वाटतंय.

लंच टाईममध्ये तिने डॉक्टरांना सगळ्या व्हेकंसीज दाखवल्या पण प्रत्येकात काही ना काही खोट होती. ती स्पेशालिटी बदलणार ऐकल्यावर डॉ. आनंदना काही बरं वाटलं नाही.

"जनरल ऑर्थो मे तुम बहुत बोर हो जाओगी. रोज सेम रुटीन प्रोसिजर्स रहते है, कुछ नया सीखने भी नही मिलेगा."

"इतना भी बुरा नही है, मेरी एक फ्रेंड है वहां.."

"लेकिन तुम डॉ. पै को क्यूँ कन्सिडर नही करती? टेल मी अगेन." त्यांनी डोळे बारीक करत विचारले.

"एक तो उन्होंने मुझे जॉब ऑफर नही किया."

"कॉझ तुमने अप्लाय ही नही किया!"

"प्लस मै उनके बारे मे सब हॉरर स्टोरीज सून चुकी हूँ!"

"एक बात बताऊं?" ते गंभीर होत म्हणाले.

"वो तो आप वैसेही बताएंगे! फिर पुछते क्यूँ हो!" ती थोडी हसत म्हणाली.

ते डेस्कवर पुढे झुकून बोलू लागले. "सी, हम सब जानते है रुटीन, सिम्पल सर्जरीज सक्सेसफुल होती है, उससे कमाई चलती रहती है, प्रॅक्टिस फ्लोट होती है. हॉस्पिटलमे ऐसे बहोतसे सर्जन है जो रुटीन काम करते है लेकिन डॉ. पै ऐसा नहीं सोचते.
वो सोचता है जब कोई प्रोसिजर रुटीन हो जाएगी, ही इज नॉट पुशिंग इनफ. वो OT मे इतना इंटेन्स होता है कॉझ ही स्ट्राइव्हझ टू बी बेटर एव्हरी टाइम. उसके साथ ऑपरेट करना इझी नही है, मैं भी नहीं करता. लेकिन सोचो क्यू इतने लोग उसकी सर्जरी देखने आते है, मेडिकल स्टुडंट्स, रेसिडंट्स, वो छोडो बाहर के डॉक्टर्स भी आते है. एक बार सोचकर देखो. नही तो ऑर्थो का ऑप्शन है ही!"

"सोचती हूँ!" म्हणून ती बाहेर गेली.

फोर्थ फ्लोरवरच्या आर्थोच्या रुटीन प्रोसिजर आठवून तिला खरंच भिंतीवर डोकं आपटायची इच्छा होत होती. किती बोरिंग आहे ते! डॉ. पै स्ट्राइव्हस हार्ड! ओके, पण बाकीच्यांचे काय. तो सुबोध बिचारा बहुतेक मेंटल ट्रॉमासाठी थेरपी घेतोय.

तरीही जर सुबोध सगळं वाढवून सांगत असेल तर... फक्त स्टाफ गॉसिपवरून त्यांना वाईट समजणं पण चूक आहे. प्रूफसाठी त्यांची एकतरी सर्जरी बघायला हवी. तिने शुभदाकडून पुढच्या सर्जरीची वेळ विचारून घेतली.

दुसऱ्या दिवशी सकाळी सात वाजता ती जाऊन OT पाशी थांबली. सर्जरी साडेसातला सुरू होणार होती. आत गेल्यावर एक ग्लास पार्टिशन होतं त्यामागे उभे राहून सर्जरी बघता येत असे. आत जाताच तिथे रेसीडेंटस् ची गर्दी दिसली पण चौथ्या सीटच्या मुंबईकर अनुभवाने घुसून तिने जागा मिळवलीच.

क्रमशः