बाळाच्या जन्मानंतर अवघ्या काही तासातच बाळाचे काळेभोर आणि भरपूर जावळ हा एक कौतुकाचा विषय होतो. डॉक्टर, सुईण, आजी आजोबा, मावश्या, काका, आत्या असा समस्त परिवार "काय सुंदर जावळ आहेत" असं म्हणू लागतात आणि बाळाच्या आई बाबांनाही ते आनंद दायीच असतं. भारतात जाऊ तेव्हा बाळाचे जावळ काढावे लागतील याबद्दल अधून मधून बोलणं होत राहतं. बाळाचे केस धुणे हा कार्यक्रम बाळाला रडवून अधून मधून होत राहतो. पण केस धुणे प्रकार आई बाबांना त्यामानाने आपल्या आवाक्यातला वाटत असतो. आता या सगळ्या गोष्टीना ' छान आहेत' वरून 'केवढे वाढले' असं वळण लागतं.
जुनाट जखमा, वाळलेले अश्रू
चोळामोळा झालेलं
चुरगळलेलं मन
आणि
कोरड्या एकाकी वाटा
पाहणारे निष्प्राण चक्षू
असह्य एकटेपणानी
चहुबाजूंनी उठवलेली वावटळ
आणि त्या अंधारानी
फेर धरून मांडलेली रास
आणि
कुडीचं वस्त्र फेडून
बाहेर येण्यासाठी
तगमग करणारं
आपल्या आतलं
काहीतरी
नकोसेच वाटणारे
निरर्थक उन्हाळे-पावसाळे
बाहेरचे आणि आतलेही .
नकोश्या संवेदना
नकोशी नजर , आवाज
स्पर्श आणि अस्तित्व .
या सगळ्यांची ,
पंचेंद्रियांच्या काड्यांची
मोळी बांधून फेकून देणारी
निशा वेळेत एअरपोर्टला पोहोचली. सिक्युरिटी वगैरे उरकून गेटला येऊन बसली. अजून boarding ला वेळ होता त्यामुळे तिने तिचं नेहमीचं काम करायचं ठरवलं. आजूबाजूचे लोक बघत बसणे. तिला काही मन वगैरे वाचता यायचं नाही पण माणसे बघणे हा तिचा आणखी एक विरंगुळा होता. ट्रेन स्टेशन, airport अशा ठिकाणी तर पर्वणीच! कारण १०० प्रकारची १०० माणसे. कोणी गडबडीत, कोणी मुलांना आवरून दमलेलं तर कोणी पहिल्या प्रवासाला निघाल्यामुळे खुश!
अमेरिकेत बर्याच ग्रोसरी स्टोर्मधे बदामाचे पीठ मिळते. ते मी एकदा उत्साहाने आणले आणि आता त्याचे काय करू म्हणुन ते फ्रीझर्मधे २ महिने तसेच राहीले. मातोश्रींच्या सल्ल्याने ते कणिक भिजवताना थोडे घालून वापरले तर त्या चपात्या मला फार आवडू लागल्या छान खुसखुशीत होतात.
मी नेहेमी घरात बदाम्/पिस्ते/काजूची पावडर करून कतली करायचे पण ती बरेचदा रवाळ लागायची. मग एकदा धाडस करून ह्या पिठाची करून पाहिली आणि चक्क नीट जमली. आज परत केली तर ती पण नीट झाली. म्हणुन प्रमाण वगैरेसाठी लिहुन ठेवतेय तर मैत्रिनवर का नको? मग इथेच लिहिते!
नागपूरवारीत हमखास आणली जाणारी म्हणजे संत्रा बर्फी!! पण आम्हा कोकणातल्या मंडळींना नागपूर फारच लांब! त्यामुळे आता घरी केल्याशिवाय काही संत्राबर्फी मिळणार नाही.
साहित्यः
तीन वाट्या कोहाळा, दोन वाट्या खवा, तीन वाट्या साखर, अर्धा टीस्पून ऑरेंज इमलशन( कलर + इसेन्स), दोन वाट्या संत्र्याचा रस, संत्र्याची साल किसून दोन टेबलस्पून, वेलची पावडर.
कृती:
यन्दाच्या भारतवारित नेहमिच्या वाळवणाबरोबर जरा वेगळा पण बेगमिचा एवज मिळाला त्याचे नयनसुख
बिबड्या:-- फक्त खान्देशातच होणारा प्रकार आहे हा, ज्वारी,गहु भिजत घालुन त्याच्या चिक काढुन त्यात ओल्या मिरच्या,लसुण्,तिळ असा झणझणित मसाला घालुन शिजवला जातो , मिश्रण घट्ट असताना धोतरावर किवा काड्पावर( कापड नाही काडपच! म्हणजे गवताच्या सुक्या गन्जी पेन्ढ्या) थापुन त्याच्या बिबड्या केल्या जातात , तुरडाळीची खान्देशी खिचडी, चुलिवर भाजलेली बिबडी आणी भाजलेले दाणे , बहुतेक तरी रात्रिच्या जेवणाला हा बेत असतो.बिबड्या तळूनही चविष्ट लागतात, जास्त फुलतात पण भाजुन त्यावर तेल लावुन जास्त खाल्ल्या जातात.
कोकणातील पर्यावरण स्नेही गणपती उत्सव:
कोकणात गणपती उत्सव ही एक ऋणानुबंध जपणारी परंपरा! भातशेती लावून पिकं डौलदार डोलू लागतात आणि मग वेध लागतात गणपतीचे. आधी चार दिवस साफसफाई, घरझाडणी करून घेतली जाते. टेबल फॅनला दोरा बांधून पताकांच्या कागदाच्या सायल्या करायच्या. देवांच्या शेजारी एक लाकडी उभ्या आडव्या पट्ट्यांची मणपी असतेच. ती साफसूफ करायची. त्या मणपी खाली एक टेबल ठेवलं की झालं.
घरोघरी झाले आगमन
जय गजानन जय गजानन
लंब उदर, शुंडा वदनी
मूषक शोभे वाहनी
आवडे बहु मोदक
सारणात गूळ-खोबरे एक
वाहा एकवीस दुर्वा
संकटांनो दूर व्हा
गंध पुष्प रक्तवर्ण
सुखे हलवी गजकर्ण
दिसे गोंडस कैक रुपात
वसे मग मन्मनात
करता आरती मंत्रपुष्पांजली
आशीर्वादे भरली अंजुली
विसरुन आपपर भाव
दशदिन चाले उत्सव
पुन्हा ये लवकरी हीच आण
जय गजानन जय गजानन
विजया केळकर_______